Nie takie ważne, żeby człowiek dużo wiedział, ale żeby dobrze wiedział,

nie żeby umiał na pamięć, a żeby rozumiał,

nie żeby go wszystko troszkę obchodziło, a żeby go coś naprawdę zajmowało.

Janusz Korczak

Co to jest zabawa?

Termin „zabawa” odnosi się do każdej czynności, którą dziecko podejmuje dobrowolnie, bez przymusu z zewnątrz, dla własnej przyjemności – bez względu na jej końcowy rezultat. Celem zabawy jest rozrywka, co w znaczący sposób różni ją od pracy[1].

Zabawy dzieci są bardzo różnorodne, dlatego klasyfikuje się je według różnych kryteriów.

W zależności od poziomu własnej aktywności dziecka wyróżniamy zabawy swobodne (podejmowane wyłącznie z inicjatywy dziecka) i kierowane przez rodzica lub nauczyciela. Biorąc pod uwagę liczbę dzieci uczestniczących w zabawie wyodrębniamy zabawy indywidualne i grupowe.

Klasyfikując zabawy według ich treści należy wymienić:

• zabawy manipulacyjno- konstrukcyjne,
• zabawy tematyczne,
• zabawy dydaktyczne,
• zabawy ruchowe.

W rozwoju dziecka zabawy manipulacyjne występują najwcześniej. Spełniają przede wszystkim funkcję nabywania prostych umiejętności, np. przekładania przedmiotu z ręki do ręki. W trakcie takiej zabawy dziecko niczego nie tworzy jednakże rozwija najbardziej podstawowe zdolności manualne. W zabawie konstrukcyjnej powstaje wytwór, będący rezultatem działań dziecka. To zazwyczaj zabawa klockami, kubeczkami lub kółkami, które można na sobie układać, tworząc coś większego. Każda konstrukcja jest niepowtarzalna i daje dziecku wiele radości.

Celem zabaw manipulacyjno- konstrukcyjnych jest:

• rozwój zręczności i koordynacji wzrokowo-ruchowej;
• usprawnienie pracy dłoni;
• rozwój spostrzegania i kreatywnego myślenia;
• rozwój wyobraźni przestrzennej;
• ćwiczenie koncentracji, cierpliwości  i wytrwałości.

Zabawy tematyczne to takie, w których dziecko naśladuje czynności zaobserwowane w swoim otoczeniu.Maluch wciela się w określoną rolę i skupia na wykonywaniu charakterystycznych dla danej roli czynności. U najmłodszych dzieci często tematyka ogranicza się do jednego elementu, np. gotowania obiadu czy opieki nad swoją lalką, jakby była jego dzieckiem. Maluch nabywa umiejętności wykonywania czynności przydatnych w codziennym życiu. Zabawa tematyczna ma wpływ na socjalizację dziecka, uczy je komunikacji i nawiązywania odpowiednich relacji. Rozwija wyobraźnię i kreatywność.

Zabawy dydaktyczne są celowo organizowane po to, aby dzieci pozyskały nowe umiejętności i wiedzę. Maluchy starają się skoncentrować uwagę na postawionych im zadaniach, usiłują poprawnie rozumować. Ta edukacja w formie rozrywki wymaga odpowiednio dobranych do wieku dziecka pomocy naukowych. W czasie jej trwania wspierany jest rozwój mowy, pamięci, uwagi, myślenia, wyobraźni, spostrzeżeń oraz kształtowana jest wrażliwość słuchowa.

Zabawy ruchowe dzieci są bardzo ważne dla ich prawidłowego rozwoju fizycznego. Są naturalną aktywnością każdego malucha i pozwalają zaspokoić potrzebę ruszania się. Dziecko w takiej zabawie jest bardzo aktywne fizycznie, a więc ćwiczy swoją sprawność, zręczność, siłę, szybkość oraz kształci mięśnie i zapobiega płaskostopiu.

Zabawy ruchowe to takie czynności, jak:

• bieganie;
• skakanie;
• rytmiczne chodzenie;
• przechodzenie  przez tory przeszkód, tunele;
• turlanie się;
• rzucanie piłką;
• naśladowanie  konkretnych ruchów wykonywanych przez nauczyciela.

W rozwoju dziecka zabawa jest główną formą poznawania rzeczywistości: uczy, wychowuje, daje możliwości nabywania umiejętności, zdobywania doświadczenia i widomości. Stwarza warunki pobudzające do komunikowania się, myślenia i twórczości oraz, co jest bardzo istotne, jest źródłem wielu przeżyć i radości.

[1] Żebrowska M. (red.), Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży